Zor Zamanlarda Sağlam Kalabilmek: Psikolojik Sağlamlık

Günümüz dünyasında insanlık, savaş, küresel ısınma, afet, evsizlik gibi birçok sorun ile karşı karşıyadır. Özellikle son zamanlarda dünyada olduğu gibi ülkemizde de Koronavirüs hastalığı (COVID-19) nedeniyle geçirdiğimiz zor günler yeniden zorluklar karşısında dayanıklı veya sağlam kalabilmeyi odak nokta haline getirmiştir. Yaşanılan bu zorluklar sadece bireyin yaşam kalitesini düşürmekle kalmayıp aynı zamanda beraberinde bir takım ruhsal sorunları da getirebilmektedir. Öyleyse nedir bizi güçlü kılan ve bu zor dönemlerde daha esnek bir geçişi sağlayan? Özellikle son yıllarda bu soruya psikolojik sağlamlık (resilience) kavramı ile cevap aranmaya çalışılmıştır.

Son yaşanılan salgında olduğu gibi yaşam beklenmedik streslerle karşımıza çıkabilmektedir. Bu nedenle insanlar karşılaşmış olduğu bu stresi yönetebilmek, bu zorluklarla başa çıkabilmek ve kabul edilebilir bir refah seviyesini sürdürebilmek için esnekliğe ihtiyaç duyar. Diğer bir ifadeyle kişinin psikolojik sağlamlık düzeyi onun yaşamış olduğu stresle baş etmesinde ve sonrasında tekrar normal yaşamına dönebilmesinde etkili bir faktör olarak karşımıza çıkmaktadır. Öyleyse bu yapının desteklenmesi hem bireyin bu zorluklarla baş etmemizi kolaylaştıracak hem de sonrasında onun stres öncesi işlevlerine geri dönmesine olanak tanıyacaktır. Sağlamlık esnek olma becerisidir, ne kadar esnek olduğunuz yaşadığınız stresle nasıl başa çıktığınızı belirler ve bu durum sonrasında normal yaşamınıza uyum sürecinizi etkiler.

İnsan bir sıkıntı veya kötü bir şey yaşadığında, bunu sıkılıkla zihninde canlandırır ve bu bireyin o durumun etkisinden kurtulması engelleyen veya geciktiren bir durumdur. Bu nedenle içinde bulunduğunuz durumda duygu ve düşüncelerinize odaklanmanız onları keşfetmenize ve tanımlamanıza yardımcı olacaktır. Özellikle bu günlerde psikolojik sağlamlığımızı desteklemeye yönelik yapacağımız bir takım basit uygulamalar bize önemli sonuçlar ile geri dönecektir.

Öncelikle her gün sonunda veya hafta da bir gün o gün veya hafta boyunca yaşadığınız duyguları gözden geçirmeniz yararlı olabilir. Neler sizi daha mutlu etti veya daha olumlu hissettirdi? Bununla birlikte olumsuz duygularınızı keşfedin ve değerlendirin, onları tanımlamaya çalışın. Bu olumsuz duyguları veya doyum sağlamadığınız alanlarınızı azaltmak içi neler yapabileceğinizi bir gözden geçirin ve buna yönelik planlamalar yapın. İnsanın doğası gereği zorluklar karşısında birtakım korkular geliştirebilmektedir. Korkularımız varsa onları konuşmak ve onların üstesinden nasıl gelebilmenize katkı sağlayabilir. Bu amaçla yazma aktiviteleri yapılabilir. Belirleyeceğini duygu ve düşüncelerinizle ilişkili bir durum hakkında 20 dakikalık bir yazı yazma yararlı olacaktır. Bu ve benzeri uygulamalar sizin bu süreçte yaşadığınız duygusal deneyimlerinizi tanımlamanıza ve fark etmenize katkı sağlayacaktır.  

Bununla birlikte yaşamınızda daha önce benzer zorluklarla karşılaşıp karşılaşmadığınız düşünün ve karşılaştıysanız bunlarla başa çıkarken neler yaptığınızı hatırlamaya çalışın. Sizi güçlü kılan neydi ve nasıl kendinizi toparlayabilmiştiniz? Böylece başa çıkarken zorluklarla ne tür kaynaklardan yararlandığınız konusunda fikir sahibi olabilirsiniz.  Ayrıca teknolojiden uzaklaşarak biraz kendimizi dinlemek ve düşünme olanağı yakalamakta yararlı olacaktır. Bu süreçte insanlar kaçınılmaz olarak daha fazla kendilerini teknolojik yaşama verebilmekte ve kendini anlama noktasında daha az kişisel zaman ayırabilmektedir. Kendinize ayırmış olduğunuz bu zaman diliminde, olumsuz düşüncelerinize odaklanıyorsanız onları tanımlamaya çalışın ve ne tür olumsuz düşünceler üzerinde odaklandığınızı gözden geçirin. Bu şekilde bu düşüncelerinizi anlama ve daha olumlu yaşantılarla yeniden düzenleme olanağı yakalayabilirsiniz. Bu basit birkaç uygulamayı yapmak kendinizi daha iyi hissetmenize yardımcı olacak ve bu sürecin üstesinden daha sağlıklı bir şekilde gelmenizi kolaylaştıracaktır. Sonuç olarak, Paul Wong’un deyimiyle psikolojik sağlamlık umut, inanç ve sevgi ile beslenir ve büyür. Sahip olabileceğiniz tüm cesaret ve bilgelikle zor zamanlarda anlamlı bir yaşam sürebilmek, bizi daha mutlu ve hayatın anlamlı bir parçası kılacaktır.

Dr. Gökmen Arslan